• ASIA University Vietnam

Cuộc đua về chính sách, chiến lược đào tạo nhân lực chất lượng cao ngành bán dẫn

Trong bối cảnh công nghệ toàn cầu đang biến động mạnh mẽ, ngành công nghiệp bán dẫn đã vươn lên trở thành yếu tố chiến lược then chốt, định hình vị thế và năng lực phát triển của mỗi quốc gia. Không chỉ là nền tảng cho chuyển đổi số, chất bán dẫn còn đóng vai trò sống còn trong an ninh quốc phòng và tăng trưởng kinh tế bền vững.

Trước tầm quan trọng đó, nhiều quốc gia trên thế giới đã chủ động ban hành các đạo luật riêng, xây dựng cơ chế đặc biệt, thúc đẩy đầu tư, nghiên cứu và đào tạo nguồn nhân lực để phát triển ngành công nghiệp bán dẫn. Mỗi nước đang theo đuổi những chiến lược khác nhau nhằm đảm bảo vị thế cạnh tranh và khả năng tự chủ trong chuỗi cung ứng chất bán dẫn toàn cầu.

Mô hình “4 Trục” của Đài Loan

Đài Loan được mệnh danh là “thủ phủ bán dẫn” thế giới. Theo báo cáo của Boston Consulting Group, hòn đảo này hiện chiếm hơn 50% sản lượng chip toàn cầu. Thành tựu đó là kết quả của chiến lược dài hạn và sự phối hợp chặt chẽ giữa bốn lực lượng nòng cốt, được gọi là mô hình “4 trục”: Chính quyền – Doanh nghiệp – Trường đại học – Viện nghiên cứu (R&D).

Bốn thành tố trên không chỉ tồn tại song song mà còn vận hành như một vòng tròn khép kín, hỗ trợ lẫn nhau một cách linh hoạt và hiệu quả.

Doanh nghiệp giữ vai trò trung tâm định hướng thị trường, chủ động “đặt hàng” các trường đại học và viện nghiên cứu giải quyết những bài toán công nghệ cụ thể, đồng thời là nơi tiếp nhận và sử dụng nguồn nhân lực chất lượng cao.

Trường đại học và viện nghiên cứu là nơi sản sinh tri thức, chuyển giao công nghệ, cung cấp các chương trình đào tạo chuyên sâu, đồng thời kết nối sinh viên với thực tiễn thông qua các chương trình thực tập tại doanh nghiệp.

Chính quyền giữ vai trò điều phối tổng thể, định hình chiến lược phát triển ngành, kết nối các bên liên quan, đồng thời tạo môi trường thuận lợi bằng cơ chế chính sách, ưu đãi đầu tư và hỗ trợ tài chính dài hạn cho các dự án R&D.

Nhờ vận hành theo mô hình này, Đài Loan đã tạo dựng được một hệ sinh thái bán dẫn tự chủ, có sức cạnh tranh cao và khả năng thích ứng linh hoạt với những biến động toàn cầu.

Đài Loan đào tạo nhân lực ngành bán dẫn hiệu quả nhờ hợp tác chặt chẽ giữa đại học và doanh nghiệp, viện nghiên cứu, chính quyền

Để duy trì vị thế dẫn đầu, gần đây, Đài Loan đã thông qua đạo luật Chips, cho phép các công ty chuyển 25% chi phí R&D hằng năm thành tín dụng thuế và 5% chi phí vốn cho thiết bị tiên tiến. Đây là một đòn bẩy tài chính lớn, khuyến khích các gã khổng lồ như TSMC tiếp tục đầu tư vào công nghệ lõi ngay tại quê nhà. Mô hình này đã giúp gần 400.000 sinh viên được hưởng lợi, tạo ra một hệ sinh thái nhân lực bán dẫn vững mạnh hàng đầu thế giới.

Cuộc chạy đua chính sách hấp dẫn từ các quốc gia khác

Ngoài Đài Loan, các quốc gia khác cũng đang đẩy mạnh những chính sách ưu đãi và đầu tư quy mô lớn nhằm nâng cao vị thế trong chuỗi giá trị bán dẫn toàn cầu.

Cụ thể, Hoa Kỳ triển khai Đạo luật CHIPS và Khoa học, với gói tài trợ hàng chục tỷ USD cho các dự án sản xuất chip trong nước. Đổi lại, các doanh nghiệp phải tuân thủ nghiêm ngặt các yêu cầu về bảo mật, minh bạch tài chính và không được mở rộng đầu tư tại các quốc gia bị đánh giá là rủi ro về an ninh.

Trong khi đó, Nhật Bản chi hàng nghìn tỷ Yên để hồi sinh ngành bán dẫn quốc gia, thu hút các tập đoàn công nghệ hàng đầu như TSMC đầu tư nhà máy sản xuất chip tiên tiến. Song song, chính phủ nước này siết chặt kiểm soát xuất khẩu với 23 hạng mục thiết bị sản xuất bán dẫn chiến lược nhằm bảo vệ lợi thế công nghệ.

Bên cạnh đó, Hàn Quốc thông qua Đạo luật K-Chips, mở rộng đáng kể các ưu đãi thuế cho doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực bán dẫn, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Mức tín dụng thuế có thể lên tới 25%, tạo động lực mạnh mẽ cho việc mở rộng năng lực sản xuất trong nước.

Trước làn sóng đầu tư toàn cầu vào lĩnh vực then chốt này, Việt Nam đã xác định công nghiệp bán dẫn là ngành trọng yếu quốc gia. Chính phủ đặt mục tiêu đào tạo 50.000 kỹ sư vi mạch bán dẫn đến năm 2030.

Trước bối cảnh đó, sự ra đời của các chương trình đào tạo công nghệ cao, chuẩn quốc tế trở nên cấp thiết, nhằm đáp ứng nhu cầu thị trường, đồng thời là động lực để Việt Nam từng bước chuyển mình thành điểm đến mới trong bản đồ bán dẫn toàn cầu.

Asia University Vietnam góp phần quan trọng trong việc xây dựng nguồn nhân lực chất lượng

Phát biểu từ góc độ chiến lược quốc gia tại Conception Day 2025 do Asia University Vietnam tổ chức, ông Võ Xuân Hoài – Phó Giám đốc Trung tâm Đổi mới Sáng tạo Quốc gia (NIC) cho rằng, sự ra đời của Asia University Vietnam – chương trình liên kết quốc tế giữa Trường Đại học FPT, Tập đoàn FPT và Asia University, Đài Loan (Trung Quốc) với định hướng đào tạo về công nghệ cao là một tín hiệu tích cực. Việc đào tạo ngành Công nghệ bán dẫn đang góp phần quan trọng trong việc xây dựng nguồn nhân lực chất lượng, từ đó giúp Việt Nam tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu và từng bước hiện thực hóa mục tiêu đào tạo 50.000 kỹ sư bán dẫn đến năm 2030 của Chính phủ.

Ông Võ Xuân Hoài – Phó Giám đốc Trung tâm Đổi mới Sáng tạo Quốc gia (NIC) chia sẻ về tiềm năng ngành Công nghệ bán dẫn của Asia University Vietnam

Dưới góc nhìn doanh nghiệp, ông Nguyễn Vinh Quang – Giám đốc FPT Semiconductor, Tập đoàn FPT đã chia sẻ về nhu cầu cấp thiết của ngành và tiềm năng của thế hệ trẻ. Theo ông Quang, thế giới đang thiếu hụt nghiêm trọng kỹ sư bán dẫn và thiết kế vi mạch, mở ra cơ hội nghề nghiệp vô cùng rộng mở cho sinh viên. Sau khi tốt nghiệp, các em có thể làm việc tại Việt Nam hoặc tích lũy kinh nghiệm tại các trung tâm công nghệ lớn như Đài Loan, Nhật Bản, Hàn Quốc.

“Tôi tin rằng, trong vòng 5–10 năm tới, các em sẽ quay trở về và trở thành những nhân tố trụ cột trong ngành bán dẫn Việt Nam”, ông Nguyễn Vinh Quang bày tỏ niềm tin.

Asia University Vietnam đang góp phần giải quyết bài toán thiếu hụt nhân lực chất lượng cao lĩnh vực bán dẫn, từ đó đặt nền móng để Việt Nam vươn lên thành mắt xích quan trọng trong chuỗi cung ứng bán dẫn toàn cầu.